Celem badania jest opracowanie metodyki pomiaru gospodarki senioralnej (silver economy) w Polsce oraz określenie jej wielkości i struktury na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł.

Przeprowadzenie badania umożliwi odpowiedź na następujące pytania badawcze:

• Czym jest gospodarka senioralna, jaki jest jej zakres?
• Jakie grupy dóbr i usług kierowane bezpośrednio do osób starszych można wyodrębnić w gospodarce senioralnej (określenie struktury)?
• Jaki jest poziom dostępności dóbr i usług senioralnych w Polsce?
• Jakie są perspektywy oraz bariery rozwoju gospodarki senioralnej?

Opracowane wyniki badania zostaną przedstawione wraz z opisem zmian i prognoz demograficznych oraz sytuacji społeczno – ekonomicznej osób w wieku senioralnym, co powinno pozwolić na ocenę poziomu zaspokojenia potrzeb tych osób. Może to być pomocne w realizacji zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, określonych zapisami ustawy z dnia 11.09.2015 r. o osobach starszych.

Kwestionariusz wypełniają podmioty gospodarki narodowej tworzące sektor gospodarki senioralnej w Polsce oraz instytucje sektora nierynkowego wylosowane do badania.

W ramach badania podmiotów gospodarki narodowej zostaną pozyskane dane z zakresu: rodzaju dostarczanych wyrobów i świadczonych usług senioralnych, przychodów osiąganych z działalności na rynku wyrobów i usług senioralnych, perspektyw rozwoju analizowanego rynku, barier i czynników rozwoju podmiotów, ich działalności inwestycyjnej, badawczo-rozwojowej i wdrażanych innowacji, liczby pracujących seniorów i przyczyn ich zatrudniania oraz wolontariatu osób w wieku senioralnym.

Za wyroby i usługi senioralne uznaje się wyroby i usługi skierowane do osób w wieku powyżej 60 lat w celu zaspokojenia potrzeb, które ujawniają się lub dokonuje się ich znacząca zmiana w wyniku biologicznego procesu starzenia się organizmu, zmiany sytuacji osobistej lub aktywności zawodowej seniora.

Za wyrób lub usługę senioralną uznaje się także wyroby lub usługi objęte specjalną ofertą (np. rabatową) skierowane do seniorów, jak również działania podjęte przez organizacje niekomercyjne na rzecz osób powyżej 60 roku życia.

Przychody netto ogółem ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów rozumiane są jako kwoty należne z tytułu sprzedaży wyrobów gotowych w podmiotach wytwarzających te wyroby oraz usług w podmiotach prowadzących działalność usługową oraz towarów i materiałów (w tym także kwoty należne z tytułu sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku).

Usługą w wymianie międzynarodowej jest usługa, w której jeden podmiot transakcji (dostarczenia/nabycia usługi) ma swoją siedzibę/miejsce zamieszkania w Polsce, natomiast drugi podmiot transakcji ma swoją siedzibę/miejsce zamieszkania za granicą, jest organizacją międzynarodową lub jednostką dyplomatyczną (ambasadą, konsulatem) obcego państwa. Nie jest istotne miejsce świadczenia usług, a fakt zawarcia transakcji pomiędzy rezydentem a nierezydentem (np. wymiana transgraniczna usług, konsumpcja usług za granicą, świadczenie usług przez osoby fizyczne na terytorium innego kraju).
Nierezydentami są:

• osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,
• obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

W przypadku podmiotów, które produkują wyroby lub świadczą usługi senioralne w ramach działalności nierynkowej (w ramach statutowej działalności finansowanej ze środków publicznych, zbiórek itp.) za przychody z działalności na rynku wyrobów i usług senioralnych należy traktować równowartość wydatków ponoszonych przez podmiot na wytwarzanie takich wyrobów lub świadczenie usług.

Usługą w wymianie międzynarodowej jest usługa, w której jeden podmiot transakcji (dostarczenia/nabycia usługi) ma swoją siedzibę/miejsce zamieszkania w Polsce, natomiast drugi podmiot transakcji ma swoją siedzibę/miejsce zamieszkania za granicą, jest organizacją międzynarodową lub jednostką dyplomatyczną (ambasadą, konsulatem) obcego państwa. Nie jest istotne miejsce świadczenia usług, a fakt zawarcia transakcji pomiędzy rezydentem a nierezydentem (np. wymiana transgraniczna usług, konsumpcja usług za granicą, świadczenie usług przez osoby fizyczne na terytorium innego kraju).
Nierezydentami są:

• osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,
• obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Nakłady inwestycyjne są to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja lub modernizacja) istniejących obiektów majątku trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji.

Działalność badawcza i rozwojowa, w skrócie B+R, definiowana jest jako praca twórcza i prowadzona w sposób metodyczny, podejmowana w celu zwiększenia zasobów wiedzy, w tym wiedzy o rodzaju ludzkim, kulturze i społeczeństwie oraz w celu tworzenia nowych zastosowań dla już istniejącej wiedzy. Działalność B+R spełnia pięć warunków:

• jest ukierunkowana na nowe odkrycia (działalność nowatorska),
• u jej podstaw leżą oryginalne, nieoczywiste koncepcje i hipotezy (działalność twórcza),
• brak jest pewności co do jej wyniku końcowego (działalność w warunkach niepewności),
• jest zaplanowana formalnie i uwzględniona w budżecie (działalność metodyczna),
• jej wyniki mogą być powtórzone (działalność powtarzalna i/lub możliwa do odtworzenia).

Innowacja produktowa to wprowadzenie na rynek wyrobu lub usługi, które są nowe lub istotnie ulepszone w zakresie swoich cech lub zastosowań. Zalicza się tu znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych.

Nowy lub istotnie ulepszony produkt musi być innowacją przynajmniej dla podmiotu (nie musi być innowacją dla rynku). Innowacja produktowa nie musi być opracowana przez podmiot, mogą to być produkty opracowane przez inne podmioty, bądź przez inną instytucję. Innowacja produktowa może być wynikiem zastosowania nowej wiedzy lub technologii bądź nowych zastosowań lub kombinacji istniejącej wiedzy i technologii.

Innowacje produktowe w zakresie usług polegają na wprowadzeniu znaczących udoskonaleń w sposobie świadczenia usług, na dodaniu nowych funkcji lub cech do istniejących usług lub na wprowadzeniu całkowicie nowych usług.

Innowacja procesowa jest to zastosowanie nowych lub istotnie ulepszonych metod produkcji, dystrybucji i wspierania działalności w zakresie wyrobów i usług. Nowy lub istotnie ulepszony proces musi być innowacją przynajmniej dla podmiotu (nie musi być innowacją dla rynku). Innowacja procesowa nie musi być opracowana przez podmiot, mogą to być procesy opracowane przez inne jednostki bądź przez inną instytucję.

Metody produkcji to techniki, urządzenia i oprogramowanie wykorzystywane do produkcji (wytwarzania) wyrobów lub usług. Metody dostawy dotyczą logistyki przedsiębiorstwa i obejmują urządzenia, oprogramowanie i techniki wykorzystywane do nabywania środków produkcji, alokowania zasobów w ramach przedsiębiorstwa lub dostarczania produktów końcowych.

Do innowacji procesowych zalicza się nowe lub znacząco ulepszone metody tworzenia i świadczenia usług. Mogą one polegać na znaczących zmianach w zakresie sprzętu i oprogramowania wykorzystywanego dla działalności usługowej lub na zmianach w zakresie procedur i technik wykorzystywanych do świadczenia usług. Innowacje procesowe obejmują także nowe lub istotnie ulepszone techniki, urządzenia i oprogramowanie w działalności pomocniczej takiej jak zaopatrzenie, księgowość, obsługa informatyczna i prace konserwacyjne.

Innowacja organizacyjna to wdrożenie nowej metody organizacyjnej w przyjętych przez przedsiębiorstwo zasadach działania, w organizacji miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem, która nie była dotychczas stosowana w przedsiębiorstwie.
Innowacja organizacyjna:

• musi być wynikiem strategicznych decyzji podjętych przez kierownictwo,
• nie zalicza się tu fuzji i przejęć, nawet jeżeli dokonano ich po raz pierwszy.

Innowacja marketingowa to wdrożenie nowej koncepcji lub strategii marketingowej różniącej się znacząco od metod marketingowych dotychczas stosowanych w podmiocie.
Innowacja organizacyjna:

• obejmuje znaczące zmiany w projekcie/konstrukcji produktów, opakowaniu, dystrybucji produktów, promocji produktów i kształtowaniu cen.
• nie zalicza się tu zmian sezonowych, regularnych i innych rutynowych zmian w zakresie metod marketingowych.

Za etat związany z produkcją wyrobów lub świadczeniem usług senioralnych przyjmuje się liczbę godzin przepracowanych przy produkcji wyrobów lub świadczeniu usług senioralnych w przeliczeniu na pełne etaty. Jako pełen etat w 2016 r. przyjęto 2016 godzin.

Dane o umowach cywilnoprawnych odnoszą się do pracujących na podstawie umów regulowanych przez przepisy Kodeksu cywilnego (tj. umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontrakty menadżerskie oraz pozostałe umowy cywilnoprawne).

Dane o pracujących dotyczą osób wykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód.
Do pracujących zalicza się:

• osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wybór lub stosunek służbowy),
• pracodawców i pracujących na własny rachunek, a mianowicie:
  • właścicieli i współwłaścicieli (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin; z wyłączeniem wspólników spółek, którzy nie pracują w spółce) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie,
  • właścicieli, współwłaścicieli i dzierżawców gospodarstw indywidualnych w rolnictwie (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin), tj. pracujących w gospodarstwach indywidualnych (z pewnymi wyłączeniami w latach 2005–2009),
  • inne osoby pracujące na własny rachunek, np. osoby wykonujące wolne zawody,
• osoby wykonujące pracę nakładczą,
• agentów (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez agentów),
• duchownych pełniących obowiązki duszpasterskie.

Wolontariusz jest to osoba fizyczna, która dobrowolnie i bez wynagrodzenia poświęca czas na świadczenie usług lub wytwarzanie dóbr na rzecz organizacji, instytucji lub osób indywidualnych, szerszej społeczności lub środowiska naturalnego. Działanie to ma formę pracy na rzecz innych i jest określane jako praca społeczna, praca niezarobkowa lub wolontariat.